Είναι οι άνθρωποι εκ φύσεως καλοί ή κακοί;

Είναι ένα ζήτημα που έχει επανειλημμένα απασχολήσει όλη την ανθρωπότητα. Για χιλιάδες χρόνια, οι φιλόσοφοι έχουν φιλονικήσει ως προς το αν είμαστε εκ φύσεως καλοί και μας καταστρεφεί η κοινωνία, ή γεννιόμαστε κακοί και μας διατηρεί υπό έλεγχο η κοινωνία. Η Ψυχολογία έχει αποκαλύψει κάποια στοιχεία που θα μπορούσαν να δώσουν σε αυτή τη διαμάχη μια νέα τροπή. Ένας τρόπος για να το εξακριβώσουμε αυτό, είναι να δούμε τα μωρά. Το μυαλό των μωρών είναι μια θαυμάσια βιτρίνα  της ανθρώπινης φύσης. Τα μωρά είναι οι άνθρωποι με το ελάχιστο της πολιτιστικής επιρροής - δεν έχουν πολλούς φίλους, δεν έχουν πάει ποτέ στο σχολείο και δεν έχουν διαβάσει βιβλία. Δεν μπορούν να ελέγξουν καν το σώμα τους, πόσο μάλλον να μιλήσουν, έτσι  το μυαλό τους είναι περισσότερο από κάθε άλλη περίπτωση, κοντά στην αθωότητα.Το μόνο πρόβλημα είναι ότι η έλλειψη της γλώσσας καθιστά δύσκολο να μετρήσουμε τις απόψεις τους. Κανονικά ζητάμε από τους ανθρώπους να λάβουν μέρος σε πειράματα, δίνοντάς τους οδηγίες ή ζητώντας τους να απαντήσουν σε ερωτήσεις, οι οποίες προϋποθέτουν την ομιλία. Τα μωρά μπορεί να είναι ένας πολύ ευχάριστος συνεργάτης, αλλά δεν είναι γνωστά για την υπακοή τους. 
 Τι μπορεί λοιπόν να κάνει ο ψυχολόγος για να εξασφαλίσει την συμμετοχη τους; Ευτυχώς, δεν χρειάζεται πάντα να μιλήσει κάποιος για να αποκαλύψει τις απόψεις του. Τα μωρά τεντώνονται να φτάσουν πράγματα που θα ήθελαν και  έχουν την τάση να κοιτάζουν επίμονα ότι τους εκπλήσει. Τα πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Yale στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν αυτά τα δεδομένα για να εξετάσουν τα  μωρά. Τα αποτελέσματά τους δείχνουν ότι ακόμη και οι μικρότεροι άνθρωποι έχουν μια αίσθηση του σωστού και του λάθους και επιπλέον, ένα ένστικτο να προτιμούν το καλό εναντίον του κακού. Πώς θα μπορούσε να εξαχθεί αυτό από πειράματα; Φανταστείτε ότι είστε ένα μωρό. Από τη στιγμή που έχετε ένα περιορισμένο εύρος προσοχής, το πείραμα θα είναι μικρό και πιο διασκεδαστικό από ό, τι τα περισσότερα πειράματα ψυχολογίας. Στην  ουσία ήταν ένα είδος κουκλοθέατρου. Η σκηνή απεικονίζει ένα καταπράσινο λόφο, και οι κούκλες είναι γεωμετρικά σχήματα πάνω σε  ραβδί. Ένα τρίγωνο, ένα τετράγωνο και ένας κύκλος, ο καθένας με διαφορετικά ανοικτά χρώματα. Ότι συνέβη στη συνέχεια μοιάζει με ένα σύντομο παιχνίδι, καθώς η πρώτη από τις φιγούρες προσπαθούσε να ανέβει στο λόφο, αλλά έπεφτε και ξεκινούσε από κάτω πάλι. Στη συνέχεια, τα άλλα δύο σχήματα προσπάθησαν, είτε με τη βοήθεια ενός ορειβάτη που το έσπρωχνε από πίσω, ή αντίθετα το τελευταίο το εμπόδιζε ο ορειβάτης, πιέζοντας το από πάνω, προς τα κάτω. 

 Οι μαριονέτες είναι απλες φιγούρες. Δεν κάνουν ανθρώπινους ήχους, ούτε εμφανίζουν ανθρώπινα συναισθήματα. Απλώς κινούνται, και όμως ο καθένας διαβάζει αυτές τις κινήσεις ως σκόπιμες, αποκαλύπτοντας και τον χαρακτήρα τους. Ο τρόπος που τις παρατηρούν τα  βρέφη, δείχνει ότι είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, να κατανοούμε πως και τα άλλα πλάσματα έχουν μια συγκεκριμένη πρόθεση, άρα καταλαβαίνουμε οτι σκέφτονται.
Αυτό που συνέβη δίπλα μας λέει ακόμα περισσότερα για την ανθρώπινη φύση. Μετά την παράσταση, στα βρέφη δόθηκε η επιλογή, είτε για  βοήθεια ή  παρακώλυση σε κάθε μαριονέτα, και αποδείχθηκε ότι σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό η πρόθεση τους ήταν να βοηθήσουν. Τα βρέφη είδαν μια δεύτερη σκηνή στην οποία ο ορειβάτης έπρεπε να κάνει την επιλογή για να κινηθεί προς την κατεύθυνση της άλλης μαριονέτας, είτε για να βοηθήσει, είτε για να εμποδίσει. Ο χρόνος που αφιέρωσαν τα  βρέφη περιμένωντας την κίνηση του ορειβάτη σε κάθε μία από τις δύο περιπτώσεις, αποκάλυψε τι θέλανε. Αν ο ορειβάτης πήγαινε από πάνω για να εμποδίσει, τα βρέφη κοιτούσαν πολύ πιο επίμονα. Αυτό είναι λογικό, γιατί τα βρέφη έμεναν έκπληκτα, καθώς περίμεναν άλλη κίνηση από τον ορειβάτη.
Είναι σαφές λοιπόν, πως τα βρέφη, των οποίων το μυαλό δεν έχει εμποτιστεί ακόμα από τον πολιτισμό, θεωρούν ως δεδομένη την καλή πρόθεση. Αυτό δεν επιλύει την συζήτηση για την ανθρώπινη φύση. Ένας κυνικός, θα έλεγε ότι  απλά δείχνει πως τα βρέφη είναι ιδιοτελή όντα και αναμένουν από τους άλλους να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Σε κάθε περίπτωση όμως, δείχνει ότι το στενά συνδεδεμένο με τη φύση μας  ένστικτο τείνει στις φιλικές προθέσεις  και όχι στις κακόβουλες. Και σε αυτή τη βάση είναι δομημένη η ηθική. 

Πηγή: BBC