Ποτέ μη σταματάς πρώτος το χειροκρότημα σύντροφε!

"θα σας δώσουμε μια εικόνα από εκείνα τα χρόνια. Στην περιοχή της Μόσχας γίνεται μια συνδιάσκεψη της αχτιδικής επιτροπής του κόμματος. Προέδρευε ο καινούργιος γραμματέας της αχτιδικής επιτροπής στη θέση εκείνου που φυλακίστηκε πριν λίγο καιρό. Στο τέλος της συνδιάσκεψης διαβάζεται ένα ψήφισμα αφοσίωσης προς τον σύντροφο Στάλιν. Όλοι σηκώνονται φυσικά (όπως σε όλη τη διάρκεια της συνδιάσκεψης πετάγονταν όρθιοι σε κάθε μνεία του ονόματος του). Στη μικρή αίθουσα αντηχούν "θυελλώδη χειροκροτήματα και καταλήγουν σε επευφημίες". Συνεχίζονται τρία λεπτά, τέσσερα λεπτά, πέντε λεπτά, με ολοένα μεγαλύτερη ένταση. Μα οι παλάμες αρχίσανε να πονάνε. Πιάστηκαν τα σηκωμένα χέρια. Οι ηλικιωμένοι είχαν κιόλας λαχανιάσει. Όλα αυτά άρχισαν να φαίνονται με το παραπάνω ανόητα, ακόμα και σε εκείνους που πραγματικ'α λάτρευαν τον Στάλιν. Ποιος όμως θα τολμούσε να σταματήσει πρώτος; Θα μπορούσε να το κάνει ο γραμματέας της αχτιδικής επιτροπής που στεκόταν ακόμα στην έδρα και μόλις είχε διαβάσει το ψήφισμα; Μα είναι καινούργιος, πήρε τη θέση αυτού που συλλάβανε, φοβάται κι ο ίδιος! Αφού μέσα στην αίθουσα στέκονται και χειροκροτούν πράκτορες της Νι-Κα-Βε-Ντε, αυτοί ασφαλώς θα προσέξουν ποιος θα σταματήσει πρώτος. Έτσι το χειροκρότημα για τον αρχηγό συνεχιζόταν στην μικρή αίθουσα για έξι λεπτά, επτά λεπτά, οκτώ λεπτά... Είναι σαστισμένοι! Αφανίζονται! Δεν ατήμπορούν να σταματήσουν πια, ώσπου να πέσουν κάτω από συγκοπή! Εκεί, στο βάθος της αίθουσας, μέσα στον πολύ κόσμο, μπορείς να κάνεις μια μικρούλα απάτη και να χειροκροτείς πιο αραιά ή πιο αδύνατα, όχι με τόση μανία, μα εδώ στο προεδρείο, εδώ που σε βλέπει όλος ο κόσμος!...Ο διευθυντής του τοπικού εργοστασίου χαρτοποιίας, άνθρωπος ανεξάρτητος και δυνατός, στέκεται στο προεδρείο και μολονότι καταλαβαίνει πόσο ψεύτικη, πόσο αδιέξοδη είναι η θέση του, χειροκροτεί. 9ο λεπτό, 10ο λεπτό. Κοιτάζει με μελαγχολία το γραμματέα της αχτιδικής επιτροπής, μα εκείνος δεν τολμά να σταματήσει. Παραφροσύνη! Ομαδική! Τα στελέχη γυρίζουν και κοιτάζουν ο ένας τον άλλο με μια ανεπαίσθητη ελπίδα, αλλά και με ψεύτικο ενθουσιασμό ζωγραφισμένο στο πρόσωπο τους και θα συνεχίσουν να χειροκροτούν μέχρι να πέσουν καταγής, ώσπου να τους βγάλουν έξω με φορείο! Μα και τότε ακόμα οι υπόλοιποι δεν θα λυγίσουν!...Στο ενδέκατο όμως λεπτό ο διευθυντής του εργοστασίου χαρτοποιίας, παίρνοντας ύφος πολυάσχολο, κάθεται στην θέση του στο προεδρείο. Και- τι θαύμα!- τι έγινε εκείνος ο γενικός ακράτητος ενθουσιασμός; Όλοι σταματούν μεμιας τα χειροκροτήματα στο ίδιο χτύπημα και κάθονται επίσης. Σώθηκαν! Ο σκίουρος
ήταν αρκετά έξυπνος για να πηδήσει έξω από την περιστρεφόμενη ρόδα!...
΄Ετσι όμως αποκαλύπτονται οι ανεξάρτητοι άνθρωποι....Και έτσι τους πιάνουν. Ο διευθυντής του εργοστασίου συλλαμβάνεται την ίδια νύχτα. Βρίσκουν εύκολα μια εντελώς άσχετη αφορμή και  του φορτώνουν δέκα χρόνια. Και αφού υπογράφεται το υπ' αριθ. 206 ανακριτικό πρωτόκολλο, ο ανακριτής του υπενθυμίζει-  Ποτέ μη σταματάς πρώτος τα χειροκροτήματα!
[Α.Σαλζενίτσιν, Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ 1918-1956, μτφρ. Κ.Σίνου, Πάπυρος 1974, σ.99-100]