Στερεότυπα και ασυνεννοησία

 www.kathimerini.gr, (του Νίκου Κωνσταντάρα, 17/03/2012)

Οσο αντιμετωπίζουμε τις σημερινές προκλήσεις με τα στείρα στερεότυπα του χθες, η χώρα θα παραμείνει παγιδευμένη στο αδιέξοδο όπου την οδήγησαν αυτά τα στερεότυπα. Δυστυχώς, η σκληρή λιτότητα και η γενικευμένη αίσθηση αδικίας ενισχύουν την τάση να αρνηθούμε το δύσκολο παρόν και να ζητήσουμε καταφύγιο στο αποδεδειγμένα αποτυχημένο, πλην γνώριμο, παρελθόν. Ενα παρελθόν που χτίστηκε πάνω σε σειρά λαθών, υπερβολών και μύθων, με κοινό παρονομαστή την αδιαφορία για την πραγματικότητα της χώρας και τους κινδύνους που αντιμετώπιζε.

Τώρα που η άγνοια κινδύνου και η αδιαφορία για τις συνέπειές της μας έφεραν στη χρεοκοπία, τον φόβο και την ταπείνωση, αυτοί που μάχονται κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης και ανόρθωσης της χώρας επιστρατεύουν πάλι την άγνοια και την αδιαφορία ως τα ισχυρότερα όπλα τους, επενδύοντας πάλι στην πολιτική γοητεία της εθελοτυφλίας και της νοσταλγίας. Τα στερεότυπα είναι τόσο βαθιά ριζωμένα, που η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπονομεύτηκε θανάσιμα από τον ίδιο της τον εαυτό, ενώ η Νέα Δημοκρατία εξέθρεψε ακραία στοιχεία λαϊκισμού που απειλούν να της στερήσουν την αυτοδυναμία στην επόμενη Βουλή.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν την αύξηση της δημοτικότητας κομμάτων, από την άκρα Αριστερά έως την Ακροδεξιά, των οποίων οι ιδεολογικές διαφορές ισοπεδώνονται από την αξιοθαύμαστη ομόνοια που βασίζεται στην ελληνική ιδιαιτερότητα να περιμένουμε από κάποιον άλλον να βγάλει το φίδι από την τρύπα, ενώ εμείς κάνουμε ό,τι μπορούμε να τον δυσκολέψουμε.

Το «όχι σε όλα» είναι το πιο εύκολο μήνυμα να εμπεδώσει κανείς και οι δικαιολογίες γι’ αυτό πολλές και εξίσου απλές. Οταν ζούμε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει δική μας υπευθυνότητα, αλλά για όλα φταίνε άλλοι, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε παρά να καταγγέλλουμε τις συνωμοσίες εναντίον μας; Οταν περιμένουμε τα πάντα από το κράτος, ενώ γνωρίζουμε ότι είναι αναξιόπιστο και εργαλείο πλουτισμού επιτηδείων, πώς μπορούμε να δείξουμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον; Οταν πιστεύουμε ότι οι ξένοι επιβουλεύονται τα καλά μας, πώς μπορούμε να μην καταγγέλλουμε ως «προσκυνημένους» και «προδότες» όσους συνεργάζονται μαζί τους; Οταν ανεχόμαστε ως παλικαριά την παρανομία, πώς να μην καταγγείλουμε ως «ρουφιάνο» αυτόν που την καταγγέλλει; Οταν ο συνδικαλιστικός μας φορέας, η ιδεολογία μας ή η ομάδα μας έχουν πάντα δίκιο, δεν δεχόμαστε στρατηγικές υποχωρήσεις - και ας αποδειχθεί αυτοκαταστροφική η εμμονή μας για νίκες.

Οι μύθοι, τα στερεότυπα και οι στρεβλώσεις δεν εμποδίζουν μόνο την ικανότητά μας να δούμε την πραγματικότητα, αλλά υπονομεύουν και την προσπάθεια να σωθούμε: μας κάνουν να πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε, ότι κάθε προσπάθεια συνεργασίας είναι καταδικασμένη. Γι’ αυτό, οι σημερινές δημοσκοπήσεις που δείχνουν τον κατακερματισμό της πολιτικής σκηνής μας προϊδεάζουν ότι θα αργήσουμε πολύ να δούμε κάτι σαν τη σημερινή σταθερότητα.