Το δώρο της ελληνικής γλώσσας. Για ποιό λόγο πρέπει να είμαστε περήφανοι.

Καταρχήν πρέπει να αντιληφθούμε πόση σημασία έχει το γεγονός να ομιλείται μια γλώσσα στον ίδιο χώρο, από τους ίδιους ανθρώπους εδώ και 4.000 έτη. Είναι ελάχιστες αυτές οι γλώσσες. Ίσως μόνο τα ελληνικά, τα ινδικά, τα περσικά και τα κινέζικα. Χώρες, των οποίων το παρόν δεν εντυπωσιάζει, αλλά ο πολιτισμός που συνδέεται μαζί τους είναι τεράστιος και ιερός.

Από την Ελληνική έχουν δανειστεί έναν σημαντικό αριθμό λέξεων όλες οι ευρωπαικές γλώσσες. (Ο γλωσσολόγος Francisco Adrados χαρακτηρίζει μάλιστα τις άλλες γλώσσες κρυφοελληνικές). Η Αγγλική για παράδειγμα, έχει σύμφωνα με το βιβλίο Γκίνες 490.000 λέξεις από τις οποίες οι 41.615 λέξεις είναι από την Ελληνική. Πολλές επιστήμες αντλήσαν από τα ελληνικά το υλικό για να καλύψουν ένα σημαντικό τμήμα της ορολογίας τους. Καθόλου τυχαίο αφού καταρχήν οι αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που έθεσαν τις βάσεις σε σημαντικούς κλάδους.

Ίσως είναι επίσης η πληρότητα της που επιτρέπει την εύκολη προσφυγή σε αυτή. Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (την λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με άλλες περιπτώσεις, το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά π.χ. μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο “car” και το αυτοκίνητο “cloud”, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να ισχύει. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι' αυτό το λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες. Αυτό που έχει πραγματικά ενδιαφέρον, είναι ότι πολλές φορές η λέξη περιγράφει ιδιότητες της έννοιας την οποίαν εκφράζει, αλλά με τέτοιο τρόπο που εντυπωσιάζει και δίνει τροφή για τη σκέψη. Όπως μας έλεγε και ο Αντισθένης, «Αρχή σοφίας, η των ονομάτων επίσκεψις». Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

• Ο «άρχων» είναι αυτός που έχει δική του γη (άρα=γή + έχων). Και πραγματικά, ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ σημαντικό να έχει κανείς δική του γη / δικό του σπίτι.
• Ο «βοηθός» σημαίνει αυτός που στο κάλεσμα τρέχει. Βοή=φωνή + θέω=τρέχω.
• Ο Αστήρ είναι το αστέρι, αλλά η ίδια η λέξη μας λέει ότι κινείται, δεν μένει ακίνητο στον ουρανό (α + στήρ από το ίστημι που σημαίνει στέκομαι).
• ο «φθόνος» ετυμολογείται από το ρήμα «φθίνω» που σημαίνει μειώνομαι. Και πραγματικά ο φθόνος επιδιώκει να μειώσει τα προτερήματα των άλλων, σαν συναίσθημα αποδεικνύει την ματαιοδοξία και τη μικροπρέπεια, ενώ σιγά σιγά μας φθίνει και μας καταστρέφει. Μας «φθίνει» - ελαττώνει ως ανθρώπους - και μας φθίνει μέχρι και την υγεία μας. 
• Και, βέβαια, όταν αναφερόμαστε σε κάτι που είναι τόσο πολύ ώστε να μην τελειώνει, πως το λέμε; Μα, φυσικά, «ά-φθονο».
• Έχουμε τη λέξη «ωραίος» που προέρχεται από την «ώρα». Διότι για να είναι κάτι ωραίο, πρέπει να έλθει και στην ώρα του. Ωραίο δεν είναι το φρούτο όταν είναι άγουρο ή σαπισμένο και ωραία γυναίκα δεν είναι κάποια ούτε στα 70 της άλλα ούτε φυσικά και στα 10 της. Ούτε το καλύτερο φαγητό είναι ωραίο όταν είμαστε χορτάτοι, επειδή, σε αυτή την περίπτωση, δεν μπορούμε να το απολαύσουμε.
• Ακόμα έχουμε την λέξη «ελευθερία» για την οποία το «Ετυμολογικόν Μέγα» διατείνεται «παρά το ελεύθειν όπου ερά» = το να πηγαίνει κανείς όπου αγαπά. Άρα βάσει της ίδιας της λέξης, ελεύθερος είσαι όταν έχεις τη δυνατότητα να πάς όπου αγαπάς. Πόσο ενδιαφέρουσα ερμηνεία!!!
• Το άγαλμα ετυμολογείται από το αγάλλομαι (ευχαριστιέμαι) επειδή όταν βλέπουμε (αρχικά εννοούντα οι Θεοί) ένα όμορφο αρχαιοελληνικό άγαλμα η ψυχή μας ευχαριστείται, αγάλλεται. Και από το θέαμα αυτό επέρχεται η αγαλλίαση. Αν κάνουμε όμως την ανάλυση της λέξης αυτής θα δούμε ότι είναι σύνθετη από αγάλλομαι + ίαση(=γιατρειά). Άρα, για να συνοψίσουμε, όταν βλέπουμε ένα όμορφο άγαλμα (ή οτιδήποτε όμορφο), η ψυχή μας αγάλλεται και γιατρευόμαστε. Και πραγματικά, γνωρίζουμε όλοι ότι η ψυχική μας κατάσταση συνδέεται άμεσα με τη σωματική μας υγεία.
• Επίσης, η Ελληνική γλώσσα μας λέει ότι κάτι είναι άσχημο. Από το στερητικό «α» και την λέξη σχήμα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τι εννοεί. Για σκεφτείτε το λίγο.
• Ας ξαναγυρίσουμε στα αγάλματα. Η αντίστοιχη λατινική λέξη (που μόνο Λατινική δεν είναι) statua προέρχεται από το Ελληνικό «ίστημι» που ήδη αναφέραμε, και το ονόμασαν έτσι επειδή στέκει ακίνητο. Προσέξτε την τεράστια διαφορά σε φιλοσοφία και κουλτούρα. Αυτό που σημαίνει στα Ελληνικά κάτι τόσο βαθύ εννοιολογικά, για τους Λατίνους ήταν απλά ένα ακίνητο πράγμα.

Είναι πάμπολλα τα παραδείγματα και προφανής η σχέση που έχει η γλώσσα με τη σκέψη του ανθρώπου. Όπως λέει και ο George Orwell στο αθάνατο έργο του «1984», απλή γλώσσα σημαίνει και απλή σκέψη. Στο βιβλίο αυτό το καθεστώς προσπαθεί να περιορίσει την γλώσσα για να περιορίσει την σκέψη των ανθρώπων, καταργώντας συνεχώς λέξεις. «Η γλώσσα και οι κανόνες αυτής είναι που αναπτύσσουν την κρίση», όπως έγραφε ο Μιχάι Εμινέσκου, εθνικός ποιητής των Ρουμάνων. Μια πολύπλοκη γλώσσα αποτελεί μαρτυρία ενός προηγμένου πνευματικά πολιτισμού. Ο μεγάλος φιλόσοφος και μαθηματικός Βένερ Χάιζενμπεργκ είχε παρατηρήσει αυτή την σημαντική ιδιότητα των ελληνικών για τα οποία είχε πει: «Η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική γλώσσα υπήρξε η σπουδαιότερη πνευματική μου άσκηση. Στην γλώσσα αυτή υπάρχει η πληρέστερη αντιστοιχία ανάμεσα στην λέξη και στο εννοιολογικό της περιεχόμενο». Το να μπορείς να μιλάς σωστά σημαίνει ότι ήδη είσαι σε θέση να σκέφτεσαι σωστά, να γεννάς διαρκώς λόγο και όχι να παπαγαλίζεις λέξεις και φράσεις.

Εμείς το μόνο που μπορούμε να πούμε, είναι πως είναι τόσο κρίμα το μάθημα των αρχαίων στα ελληνικά σχολεία να γίνεται με αυτόν τον απογοητευτικό τρόπο και να προσφέρει τόσο λίγα. Η ίδια η Ελληνική γλώσσα μας διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιός είναι ο σωστός τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει. Το να υπάρχουν πολλά γράμματα για τον ίδιο ήχο (π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά αντιθέτως να μας βοηθάει, εφόσον βέβαια έχουμε μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας.Επιπλέον η ορθογραφία με την σειρά της μας βοηθάει αντίστροφα στην ετυμολογία αλλά και στην ανίχνευση της ιστορική πορείας της κάθε μίας λέξης. Και αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας νεοελληνική γλώσσα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών. Είναι συγκλονιστικό συναίσθημα να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λές, ενώ μιλάς και εκστομίζεις την κάθε λέξη ταυτόχρονα να σκέφτεσαι την σημασία της. Τι πιο δυνατό για τη ανάπτυξη της νοημοσύνης;

Και κάτι ακόμα: Πολλοί δεν γνωρίζουν πως η ελληνική υπήρξε ιδιαίτερα εύηχη, ως ότου μάλλον εκφυλιστεί, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η Ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν «αυδή». Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία αφού προέρχεται από το ρήμα «άδω» που σημαίνει τραγουδώ. Όπως έγραψε και ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος: «Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φώς θα ελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε Μεταξύ τους με μουσική».

Συνάμα, ο γνωστός Γάλλος συγγραφεύς Ζακ Λακαρριέρ μας περιγράφει την κάτωθι εμπειρία από το ταξίδι του στην Ελλάδα: «Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι προς την πατρίδα - μητέρα των εννοιών μας - μου απεκάλυπτε ένα άγνωστο πρόγονο, που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν, μα οικεία και μόνο από τους ήχους της. Αισθάνθηκα να τα έχω χαμένα, όπως αν μου είχαν πει ένα βράδυ ότι ο αληθινός μου πατέρας ή η αληθινή μου μάνα δεν ήσαν αυτοί που με είχαν αναστήσει».

Αλλά και ο Γίββων μίλησε για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα, που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες, χρησιμοποιούσαν τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου.
Είναι γνωστό εξάλλου πως όταν οι Ρωμαίοι πολίτες πρωτάκουσαν στην Ρώμη Έλληνες ρήτορες, συνέρρεαν να θαυμάσουν, ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν Ελληνικά, τους ανθρώπους που «ελάλουν ώς αηδόνες».Συναρπαστικό!

Αρκετοί, ανάμεσα τους και ο Billy Gates, έχουν μιλήσει επίσης και για την μαθηματίκοτητα της ελληνικής.

Ας αναρωτηθούμε που έφτασε αυτή η γλώσσα, που κανονικά εξαιτίας των πιο πάνω ιδιοτήτων και όχι μόνο, θα έπρεπε να αποζητούν να μάθουν πολλά εκατoμμύρια ανθρώπων, που δεν την έχουν ως μητρική και για την οποία πραγματικά δικαούμαστε να είμαστε πολύ περήφανοι;